این پایان نامه به بررسی موضوع حق الله و حق الناس در اسلام می پردازد.به این ضرورت که از مباحث مهم و قابل بررسی روایی و قرآنی که تاکنون بحث مستقلی در علم فقه پیرامون آن صورت نگرفته است، مسئله معیار تشخیص حق الله و حق الناس است. این در حالی است که در مباحث و کتب فقهی، مصادیق بسیاری از حق الله و حق الناس مورد عنایت و بحث قرار می گیرد.

حق عبارت است از سلطنتی که برای خصوص انسان نسبت به دیگری، اگر چه اعتباری باشد، مانند مال، یا شخص و یا هر دو، قرار داده شده است. حال اگر در اینجا رابطه انسان با طرف دیگر، کامل باشد و برای هر نوع تصرف، صلاحیت و شایستگی داشته باشد، ملک نامیده می شود و اگر ناقص و صرفاً یک نوع تصرف باشد، حق خواهد بود. تقسیم حق به حق الله و حق الناسبه لحاظ «صاحب حق» است. البته می توان حق حیوانات، حق ملائکه، حق جنیان و حق اشیا را هم به این تقسیم اضافه کرد، مثل حق درختان، حق کوهها، حق دریاها و… . لذا حق از لحاظ صاحب حق به اقسام متعددی بر می گردد، ولی موضوع این تحقیق همان حق الله و حق الناس است.

در این پایان نامه سعی می شود معیارهایی که روایات و آیات قرآنی وفقهای شیعه در این زمینه مطرح کرده اند، مورد کنکاش و تأمل قرار گیرد. همچنین تعاریف مختلف حق، حکم و مصادیق مهم حق الله و حق الناس مورد بررسی قرار می گیرد.

واژه های کلیدی: حق، اسلام،حق الله، حق الناس.